Charlie Samuel van der Kamp 

Afgelopen november stemde de gemeenteraad van Nijmegen over het vergoeden van de geslachtswijziging voor transgender personen. Hieronder vallen ook de kosten die gemaakt worden bij het verkrijgen van de deskundigenverklaring die noodzakelijk is om officiële documenten (identiteitsbewijzen en de geboorteakte) aan te mogen passen. Nijmegen is de eerste gemeente in Nederland die deze kosten zal vergoeden. Deze week gaat de gemeenteraad in Arnhem ook in gesprek over een motie die gaat over het vergoeden van de kosten, die worden gemaakt bij het wijzigen van de geslachtsregistratie. Wij zijn van mening dat Arnhem deze motie aan zal moeten nemen om de acceptatie en positie van transgender & non-binaire mensen in de stad te verbeteren. 

Transitieproces 

Het wijzigen van het geslacht op de geboorteakte en identiteitsbewijzen is voor transgender en non-binaire mensen vaak een belangrijke stap in hun (sociale) transitie. Na jaren op wachtlijsten te hebben gestaan om hulp te krijgen voor zowel de medische als sociale transitie, wordt eindelijk de deskundigenverklaring in handen gegeven – ook al moet deze ook afgeschaft worden, zelfbeschikking voor transgender mensen is immers van groot belang. Als de rechter heeft besloten dat er voldoende reden is om het geslacht aan te passen op officiële documenten, dan is dit voor transgender & non-binaire mensen een belangrijk moment: er wordt eindelijk geluisterd naar het (levensreddende) belang van het hebben van de juiste geslachtsregistratie in officiële documenten. 

Toegankelijkheid 

 De kosten van de schriftelijke deskundigenverklaring is €65 en daar komen nog de kosten van eventuele beoordelingsgesprekken bovenop. Deze kunnen oplopen tot €250. Nadat de deskundigenverklaring is geaccepteerd, moeten er nog nieuwe documenten aangevraagd worden. Deze kosten zijn ongeveer €75. Daarnaast is voor non-binaire mensen nog een rechtszaak nodig omdat het verkrijgen van een X in een identiteitsbewijs niet onder de huidige transgenderwet valt. 

            Deze kosten kunnen in totaal oplopen tot bijna €400 (exclusief eventuele rechtszaak voor non-binaire personen). Niet alle mensen hebben de financiële middelen om dit te kunnen betalen, onder andere door discriminatie in de arbeidsmarkt tegen transgender & non-binaire personen. Het vergoeden van deze kosten vanuit de gemeente Arnhem zal ervoor zorgen dat het wijzigen van de geslachtsregistratie toegankelijker zal worden. De drempel om deze stap te ondergaan in de transitie zal dan verlaagd worden en dat is van groot belang voor veel transgender & non-binaire mensen. 

Vervolgstappen 

Het vergoeden van de kosten die gemaakt worden bij de geslachtswijziging van trans en non-binaire personen is maar een klein onderdeel waardoor de acceptatie en positie in Nederland zal verbeteren. Het belangrijkste hierin is natuurlijk het aanpakken van de wachtlijsten. Deze zijn opgelopen tot meer dan drie jaar en zorgt voor een aantasting van de fysieke en mentale gezondheid van transgender en non-binaire mensen. Vervolgens wordt er slecht geluisterd naar de behoeften tijdens het transitieproces door de deskundigen. Het VUmc & Radboud bepalen of mensen wel transgender ‘genoeg’ zijn. Vaak wordt er ook lang gewacht met het voorschrijven van hormonen/hormoonremmers, waardoor mensen beginnen aan zelfmedicatie. Wij pleiten daarom voor transzorg door transmensen, voor transmensen. 

            Eerder werd het ook al kort benoemd, maar de deskundigenverklaring moet afgeschaft worden. Lisa van Ginneken (D66) heeft hiervoor in 2022 een wetsvoorstel ingediend om deze af te schaffen voor transgender personen. Tot grote spijt valt de X (de geslachtsregistratie voor non-binaire en intersekse mensen) hier nog niet onder. Wij zijn van mening dat de deskundigenverklaring de zelfbeschikking van transgender en non-binaire personen ondermijnt en dient daarom afgeschaft te worden. 

            Bovendien is er sprake van racisme, validisme en vetfobie in de transzorg. De educatie voor deskundigen moet verbeterd worden door middel van trainingen (die gegeven worden door mensen die hiermee te maken hebben gehad tijdens hun behandeling). Ook moet BMI geen invloed meer hebben op medische zorg van transgender en non-binaire mensen. 

            Ten slotte is de transzorg te veel gericht op binaire transities. Non-binaire mensen worden vaak niet gehoord, omdat het VUmc te veel denkt in de hokjes van man en vrouw. Dit is schadelijk voor non-binaire personen, simpelweg omdat zij niet in deze hokjes vallen. 

            Kort gezegd is zelfbeschikking van groot belang als het aankomt op de transgenderzorg in Nederland. Grote instanties zoals het VUmc en Radboud hebben nu een te grote machtspositie op de zorg, waar deskundigen te weinig luisteren naar de behoeften van transgender en non-binaire personen. 

Het is nu aan Gemeente Arnhem om de acceptatie en positie van trans en non-binaire personen te verbeteren door deze motie aan te nemen en de kosten van geslachtsregistratie te vergoeden. Gelijkwaardige zorg moet voor iedereen zijn en wij zullen deze strijd blijven voeren tot dat ook het geval is voor transgender en non-binaire mensen.